کاهش فعالیت لرزه ای ایران در 1403 باید برای زلزله های اصلی آماده باشیم
به گزارش سایت امن، رییس مرکز پیش بینی زلزله اظهار داشت: آرامش های لرزه ای سبب دوره ای از سکوت بین رویدادهای لرزه ای بزرگ می شود؛ بدین سبب باید برای وقوع زمین لرزه های شدید و اصلی در ماه های آتی آماده باشیم.
مهدی زارع در گفتگو با خبرنگار مهر در مرور زلزله های مهم سال ۱۴۰۳، به زلزله های کوچک اطراف تهران اشاره نمود و اظهار داشت: با وقوع دو زمین لرزه با بزرگای ۳ و ۳.۳ در چرمشهر ورامین در ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ باردیگر بحث زمینلرزه در تهران و منطقه پیرامون آن به عرصه عمومی بازگشت. این زلزله های کوچک در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب غرب ورامین در مرز استانهای تهران و قم و در شمال رد گسل کوشک نصر ثبت شدند.
وی اضافه کرد: این پهنه در حدود ۸۰ کیلومتری جنوب تهران است. سامانه های گسله در این پهنه فشاری با مؤلفه های امتداد لغز هستند. دو راستای شمالغرب– جنوب- شرقی و شرقی غربی در این پهنه به هم می رسند.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله در مورد اهمیت این زمین لرزه اظهار داشت: زلزله های ۲۲ و ۲۳ مرداد ۹۴ در محدوده جواد آباد ورامین نیز با وجود بزرگای ۴.۱ که زلزله کوچکی بود ولی نزدیکی کانون به تهران (۶۴ کیلومتری جنوب شرق تهران در زلزله های تابستان ۱۳۹۴)، و قرار داشتن کانون زلزله در منطقه ورامین مورد توجه قرار گرفت. تشکیل یک خوشه لرزه ای در پهنه جنوبی گسل پیشوا و در شمال رد گسل کوشک نصرت در این ناحیه حائز اهمیت می باشد.
وی با اشاره به زلزله دیگری در اواخر اسفندماه ۱۴۰۳ اضافه کرد: رخداد مهم دیگر در واپسین روزهای اسفند ۱۴۰۳ زمین لرزه ۲۱ اسفند ۱۴۰۳ در جنوب چنگوره آوج در استان قزوین بود. در این ناحیه، با عنایت به زمین لرزه سال ۱۳۴۱ بویین زهرا، و زلزله چنگوره (آوج در سال ۱۳۸۱) احتمال رخداد زمین لرزه های متوالی در پهنه گسله شرقی–غربی در جنوب دشت قزوین تا شمال تهران مطرح است.
زارع در مورد چرایی اهمیت زلزله های پی در پی توضیح داد: زلزله های پی در پی در اثر پدیده شلیک یا چکانش گسیختگی در اثر جنبایی یک گسل از نظر خطر زمین لرزه مهم هستند. گسل اشتهارد در سوی شرقی گسل اپیک واقع است و از طرف دیگر این سامانه گسله به طرف شرق به گسل ماهدشت – جنوب، کرج، و آن هم در آخر شرقی خود به گسل شمال تهران می رسد. اگر فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتری بوئین زهرا تا تهران را درنظر بگیریم، نبود لرزه ای در بخش های شرقی این سامانه گسله شرقی- غربی خصوصاً در جنوب کرج و غرب تهران باید از نظر خطر زمین لرزه در تهران و کرج جدی گرفته شود. زمین لرزه ۲۱ اسفند ماه ۱۴۰۳ در غربی ترین بخش این سامانه گسله شرقی-غربی رخ داد.
امسال هیچ زلزله ای با بزرگای بالاتر از ۶ در ایران ثبت نشده است
وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۳ هیچ زلزله ای با بزرگای بالاتر از ۶ در ایران ثبت نشده است، اظهار داشت: رشته کوه های زاگرس که فعال ترین مناطق لرزه خیز کشور است ۸ زمین لرزه متوسط ایران با بزرگای ۵ تا ۶ داشت. در ایران در این سال تا ۲۵ اسفند ۲۰۴ زلزله با بزرگای بالاتر از ۴ ثبت و گزارش شد و هیچ زلزله با بزرگای بالاتر از ۶ رخ نداد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی با اشاره به خوشه لرزه ای در منطقه جنوب زاگرس اضافه کرد: یک زمین لرزه با بزرگای ۵.۳ در تاریخ ۱۷ دیماه ۱۴۰۳ در بخش «ریز» در مرز استانهای بوشهر و فارس رخ داده که خود شروع یک خوشه لرزه ای در همان منطقه جنوب زاگرس بود.
وی اظهار داشت: رخداد زمین لرزه با بزرگای ۴.۰ در وسط بخش جنوبی وسط دریاچه ارومیه (بخش خشک شده) در تاریخ ۲۰ دیماه ۱۴۰۳ از رخدادهای مهم بود. خشک شدن دریاچه ارومیه و وقوع زمین لرزه در این منطقه لرزه خیزی دریاچه ارومیه باتوجه به مسئله خشک شدن این پهنه آبی طی ۲۷ ساله گذشته و همین طور مسئله تخلیه آب های زیرزمینی در آذربایجان شرقی و غربی مورد مطالعه است و حالا دو نفر از دانشجویان دکتری من مستقیماً بر این امر متمرکز شده اند.
ارتباط خشک شدن دریاچه ارومیه و زلزله خوی
به گفته زارع؛ بنظر می رسد تخلیه آب زیرزمینی و خشک شدن دریاچه در تحریک وقوع زمین لرزه های اخیر در دریاچه ارومیه و همین طور رخداد ۶ زمین لرزه با بزرگای ۵.۵ تا ۶ در فاصله شهریور ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ در ناحیه خوی مؤثر بوده اند.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله تصریح کرد: دو سال قبل در هشتم بهمن ۱۴۰۱ بزرگترین زمین لرزه از خوشه لرزه ای خوی با بزرگای ۵.۹ شهر خوی را لرزاند. این زمین لرزه در ساعت ۲۱: ۴۴ روز شنبه هشتم بهمن ۱۴۰۱ در فاصله ۶ کیلومتری از شهر خوی در ژرفای ۷ کیلومتری زمین سبب ۲ کشته و حدود ۳۰ نفر مجروح شد. زلزله مذبور حدود ۶۰ پس لرزه در پی داشت که بزرگ ترین آنها در ساعت ۱۸: ۱۱ عصر نهم بهمن ۱۴۰۱ با بزرگای ۴.۵ رخ داد. این زمینلرزه ها سبب وحشت مردم خوی و حومه شد.
اهمیت کارهای لرزه ای در منطقه هرمزگان
وی در مورد اهمیت منطقه هرمزگان و تنگه هرمز اظهار داشت: این دو منطقه به علت قرار گرفتن روی گسل های فعال، شاهد زمین لرزه های مختلفی بوده اند. این منطقه به علت موقعیت جغرافیایی خاص خود، در کمربند لرزه زای آلپ-هیمالیا قرار دارد و کارهای لرزه ای در آن قابل توجه است. منطقه هرمزگان به علت وجود بنادر مهم مانند بندرعباس و جزیره قشم، از اهمیت اقتصادی و راهبردی بالایی برخوردارست. وقوع زمین لرزه های بزرگ در این منطقه می تواند خسارات اقتصادی قابل توجهی به همراه داشته باشد.
زارع به زلزله مسجد سلیمان در آذرماه ۱۴۰۳ اشاره نمود و اظهار داشت: زمین لرزه ای با بزرگای ۵.۶ در ساعت ۷: ۳۲ بامدادان پنجشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۳ در روستای گلگیر مسجد سلیمان با دو پس لرزه مهم در دو ساعت اول پس از رخداد (ساعت ۷: ۵۳ با بزرگای ۵.۰ و ساعت ۹: ۰۸ با بزرگای ۵.۲) همراه شد. زلزله های مذبور در همان جایی رخ داده که در ۱۷ تیر ۱۳۹۸ زمین لرزه ای با بزرگای ۵.۷ سبب کشته شدن یک نفر و جراحت بالاتر از ۱۰۰ نفر شد.
وی اضافه کرد: سازوکار زمین لرزه ۱۵ آذر ۱۴۰۳ بصورت گسل فشاری نزدیک به قائم با راستای شمال غربی- جنوب شرقی بوده و ژرفای برآورد شده ۲۵ کیلومتر بوده به نحوی که سوی شرق / شمال شرقی گسل حرکت به سوی بالا (نسبت به فرودیواره در سوی غرب / جنوبغربی گسل) نشان میدهد. بنظر می رسد مانند زمین لرزه سال ۱۳۹۸ گسل مسبب بازهم گسل رامهرمز است و در حقیقت رخداد ۱۵ آذر ۱۴۰۳ به صورتی مشابه و تکرار زمین لرزه ۱۷ تیر ۱۳۹۸ است.
به گفته رییس مرکز پیش بینی زلزله؛ باتوجه به جوان بودن پوسته این منطقه رخداد فوج گونه زلزله ها در این ناحیه طبیعی است. در این پهنه چون لایه های پوسته نامقاوم در زاگرس وجود دارد و فشار و استرسی که در گسل ها جمع شده بجای این که یک دفعه و در یک شکستگی آزاد شوند؛ بصورت مجموعه ای از زلزله ها آزاد می شود که به آن زلزله فوج گونه می گویند. جنبایی گسل رامهرمز تحت اثر جنبایی ساختارهای زمین شناختی پی سنگی خصوصاً لایه نمک هرمز رخ می دهد و لایه نمک در پی سنگ عنوان مانعی برای شکستگی عمل می کند.
زلزله گرمسار ترس زلزله پایتخت را بیدار کرد
زارع با اشاره به زلزله گرمسار که در تهران نیز احساس شد، اظهار داشت: زلزله گرمسار در شامگاه ۱۴ مهرماه ۱۴۰۳ با بزرگای ۴.۶ بود که در ساعت ۲۲: ۴۶ در پهنه گسله گرمسار رخ داد. این پهنه در تلاقی روندهای شمال غرب - جنوب شرق در غرب البرز با روندهای شمال شرق - جنوب غرب در شرق البرز و محل بیرون زدگی گچ و نمک بصورت گنبدهای نمکی (در محدوده کوه های نردیا، گرماج و سرآسیاب) گرمسار است.
وی اظهار داشت: گسل گرمسار در آخر غربی خود با گسل ایوانکی تلاقی دارد و در تغییر شکل پلاستیک در آخر جنوب شرقی گسل ایوانکی نیز دیده می شود، و به این علت فوج زمین لرزه های کوچک در این بخش از گسل ایوانکی نیز دیده می شود که انتهای شمال غربی این گسل به منطقه ۱۵ تهران می رسد. احساس شدن این زلزله در تهران کافی بود تا کاربران شبکه های اجتماعی درباره ی این مساله بنویسند و آن ترس قدیمی وقوع زلزله در پایتخت بیدار شود و البته این زلزله در تهران نبود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی در مورد چرایی وقوع این نوع زمین لرزه ها توضیح داد: گنبدهای نمکی با حالت تبخیری که دارند سبب حالت تغییر شکل پلاستیک در این منطقه فعال از دیدگاه زمین لرزه و آزاد شدن انرژی در محل گسل ها و پهنه شکستگی ها به تدریج گرفتار تغییر شکل می شوند، بدین سبب وقوع زمین لرزه های کوچک و متوسط در گرمسار بصورت فوج گونه قابل انتظار است.
به گفته زارع؛ منطقه گرمسار دارای بزرگ ترین معادن نمک ایران است و بیشتر استخراج نمک در کشور در این منطقه صورت می گیرد. این منطقه نمک دارای خلوص بالاتر از ۹۵ درصد دارد. ارتفاع گنبدهای نمکی از دشت حدود ۳۰ تا ۱۰۰ متر است.
وی با بیان اینکه بیشینه توان لرزه زایی گسل گرمسار بزرگای حدود ۷.۰ است، اضافه کرد: گسل گرمسار در آخر غربی خود با گسل ایوانکی تلاقی دارد و در تغییر شکل پلاستیک در آخر جنوب شرقی گسل ایوانکی نیز دیده می شود، و به این علت فوج زمین لرزه های کوچک در این بخش از گسل ایوانکی نیز دیده می شود که انتهای شمال غربی این گسل به منطقه ۱۵ تهران می رسد، توان بیشینه لرزه زایی گسل ایوانکی تا بزرگای ۷.۰ است.
این استاد زلزله شناسی در مورد سابقه زلزله در منطقه گرمسار توضیح داد: گرمسار در سال ۱۹۴۵ زلزله با بزرگای ۴.۷، در ۱۹۸۲ زلزله با بزرگای ۵.۳ و از ۲۲ لوت ۱۹۸۸ تا ۱۱ نوامبر ۱۹۸۸ (۳۱ مرداد ۱۳۶۷ تا ۲۱ آبان ۱۳۶۷) ۸ زلزله با بزرگای بین ۴ تا ۵ رخ داده است که بزرگترین آنها دو زمین لرزه با بزرگای ۵ بوده است. در این بازه زمانی فوج زمین لرزه های گرمسار با حدود ۱۰۰۰ زلزله با بزرگای بالاتر از ۲ رخ داده است. در سال ۲۰۰۵ شش رخداد، و در سال ۲۰۰۶ شش رخداد با بزرگای بیش ۳ تا ۴.۵ و در سال ۲۰۱۱ هفت زمین لرزه با بزرگای بین ۳ تا ۴.۷ در همین منطقه گرمسار رخ داده است.
فعالیت لرزه ای در ۱۴۰۳ کاهش داشت؟
زارع با تأکید بر اهمیت توسعه شبکه های لرزه نگاری پیشرفته اظهار داشت: توسعه شبکه های لرزه نگاری پیشرفته برای نظارت بر کارهای لرزه ای و پیش بینی زمین لرزه های احتمالی بعدی بسیار مهم است.
وی در مورد دلیل کاهش فعالیت لرزه ای در سال ۱۴۰۳ توضیح داد: به لحاظ آماری کاهش فعالیت لرزه ای بطور نسبی در سال ۱۴۰۳ برای زلزله های متوسط به بالا (۵ یا بزرگ تر) را در ایران می توان به عوامل مختلفی نسبت داد. فعالیت لرزه خیزی بطور طبیعی در نوسان است. دوره های لرزه خیزی کمتر، می توانند به علت انتشار نامنظم تنش زمین ساختی باشد و فازهای فعال تری در آینده رخ دهد.
برای وقوع زمین لرزه های شدید آماده باشیم
وی اضافه کرد: در نهایت و بطور متوسط میزان تغییر شکل و استرس آزادها بطور نسبتاً ثابتی برقرار است و اگر در زمانی زلزله های کمتری رخ دهد در ماه ها و سالیان بعد انتظار می رود تا این کمبود جبران شود. زمین لرزه زمانی رخ می دهد که تنش انباشته شده از استواری سنگ ها بیشتر شود و اگر به این آستانه نرسید، زلزله های کمتری رخ می دهد و ثبت می شود.
رئیس مرکز پیش بینی زلزله تصریح کرد: آرامش های لرزه ای یا نبودهای لرزه ای درمحل قفل شدگی های مهم گسل های فعال اصلی سبب بروز دوره ای از سکوت نسبی بین رویدادهای لرزه ای بزرگ می شود؛ بدین سبب باید برای وقوع زمین لرزه های شدید و اصلی در ماه های آتی آماده باشیم.
منبع: سایت امن
اگر پسندیدید لاک کنید:
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان سایت امن در مورد این مطلب